• WL100/64: Notebook, 24 October 1959

Lutosławski on independence and Webern

To accomplish anything reasonable, one has to be completely independent of life outside.  This is Webern’s case.   Here also lies the fundamental difference between Webern and the Webernists, who are stuck in endless confrontation, which is why none of them even attempts to focus on something more durable, consistent, long-term.  Engaging in constant dialogue with opinion is a kind of slavery.

Aby dojść do czegoś sensownego, trzeba być całkiem uniezależnionym od życia zewnętrznego.  To jest przypadek Weberna.  Tu jest też zasadnicza różnica między Webernem a webernistami, którzy są zdani na ciągle konfrontacje i dlatego żaden z nich nie próbuje nawet skupić się nad czymś bardziej trwałym, konsekwentnym, długodystansowym.  Zaangażowanie się w ustawiczny dialog z opinią jest rodzajem niewoli.

Witold Lutosławski, 24 October 1959 [my translation]

Four years later, Lutosławski wrote a short text on Webern at the request of the renowned Slovakian arts and science periodical Slovenské Pohľady, which wished to mark the 80th anniversary of Webern’s birth.  Titled ‘Webern a hudba dneška’, it was published in Polish a few years later.

Lutosławski on ‘Webern and the Music of Today’

‘The concise man makes one think, the verbose man bores’ – with these simple words Edouard Manet once expressed a truth which – contrary to what it might seem – has served only a few composers as a signpost.*  To these few, unlike his imitators, belongs first and foremost Anton Webern.  Among the many revelations made by this man, one has really made me think.  This is the discovery of a sound-world of microscopic proportions in which the shortest, instantaneous musical event can become the source of a strong experience.

Like the work of every great explorer, Webern’s output has gone through its good and bad periods.  The current one I would call ‘bad’ for Webern, because the wave of imitations – often inept, vulgar, distorting his ideas – has not yet subsided, and we are still driving ‘postwebernism’ away like a tiresome fly.  I believe, however, that – like Debussy from ‘Debussyism’ recently – the music of Webern will free itself from the besmirching and obnoxious effect of its imitators.  It will then shine in its true and pure brilliance.

“Człowiek zwięzły skłania do zastanowienia; gadatliwy nudzi…” – tymi prostymi słowami wyraził kiedyś Edouard Manet prawdę, która – wbrew temu, co mogłoby się wydawać – tylko niewielu twórcom służyła za drogowskaz.  Do tych niewielu, w odróżnieniu od swych naśladowców, należał przede wszystkim Anton Webern.  Wśród licznych odkryć, jakich dokonał ten człowiek, jedno zastanawia mnie szczególnie.  Jest to odkrycie świata dźwiękowego mikroskopijnych rozmiarów, w którym najkrótsze, migawkowe muzyczne zdarzenie może stać się źródłem silnego przeżycia.

Jak twórczość każdego wielkiego odkrywcy, tak i twórczość Weberna przeżywa swoje dobre i złe okresy.  Obecny okres nazwałbym dla Weberna ‘złym’, ponieważ fala naśladownictw – często nieudolnych, wulgarnych, wykoślawiających jego idee – jeszcze nie opadła, i wciąż jeszcze od ‘postwebernizmu’ oganiamy się jak od uprzykrzonej muchy.  Wierzę jednak, że – jak niedawno Debussy od ‘debussyzmu’ – wyzwoli się również i dzieło Weberna od zamazujących i obrzydzających je naśladownictw.  Zalśni on wtedy swym prawdziwym i czystym blaskiem.

Witold Lutosławski, ‘Webern a hudba dneška’,
Slovenské Pohľady 79 no.12 (1963), pp.92-93 [my translation]
reproduced, in Polish, in Stefan Jarociński,
Materiały do monografii (Kraków: PWM, 1967), p.42

* I don’t know where Lutosławski found this quote, but it originated in an article by Georges Jeanniot in La Grande Revue in 1907.  The full quotation, which could equally be Lutosławski’s credo, reads:

La concision en art est une nécessité et une élégance; l’homme concis fait réfléchir, l’homme verbeux ennuie; modifiez-vous toujours dans le sens de la concision.